Σελίν Σιαμά
Συνέντευξη
Μάρτα Μπάλαγκα
Μιλήσαμε με τη Σελίν Σιαμά για το εντυπωσιακό καινούριο της φιλμ «Πορτρέτο μιας Φλεγόμενης Γυναίκας», στο οποίο συναντά και πάλι την Αντέλ Ενέλ μετά από το «Water Lilies» και το μικρού μήκους «Pauline»
C: Είστε γνωστή για τη συγγραφή και κινηματογράφηση σύγχρονων ιστοριών. Πότε αποφασίσατε να γυρίσετε πίσω στον χρόνο;
Σελίν Σιαμά: Ήταν ένας συνδυασμός διάφορων επιθυμιών που είχα εκείνη την περίοδο. Μετά την ολοκλήρωση της ταινίας μου «Κορίτσια», άρχισα να ονειρεύομαι την ταινία αυτή. Ήθελα να αφηγηθώ μια ιστορία αγάπης, να δουλέψω με πιο ώριμους χαρακτήρες, να συνεργαστώ ξανά με την Αντέλ Ενέλ και να μιλήσω για τις γυναίκες-καλλιτέχνες. Ξεκίνησα με αυτήν την απλή ιδέα μιας ζωγράφου και ενός μοντέλου, για τον λόγο, επίσης, ότι υπήρχαν τόσες πολλές γυναίκες ζωγράφοι εκείνη την εποχή. Δεν το γνώριζα καθόλου αυτό, επειδή, ουσιαστικά, αυτές έχουν διαγραφεί από την Ιστορία. Έτσι, σκέφτηκα ότι παρόλο που η ταινία θα αφορά στο παρελθόν, θα μπορούσε να είναι μια καλή ιστορία για το σήμερα. Μου άρεσε η ιδέα ενός νέου πεδίου, αλλά, στην πραγματικότητα, δεν ήταν όλα καινούρια. Ως δουλειά, έμοιαζε να είναι η ίδια. Δεν πρόκειται για ένα κρύψιμο πίσω από το παρελθόν, αντίθετα, μερικές φορές μια ταινία εποχής μπορεί να σου επιτρέψει να είσαι πολύ πιο τολμηρή.
C: Υπάρχει τόση ζεστασιά στον τρόπο που παρουσιάζετε τις γυναίκες. Δεν κρίνουν - βρίσκουν καταφύγιο η μία στην άλλη.
ΣΣ: Το βρίσκω πολύ αληθινό, ως προς τη δική μου ζωή επίσης. Δεν χρειαζόταν να φανταστώ πώς είναι η γυναικεία αλληλεγγύη. Όχι επειδή ήταν από πάντα έτσι, αλλά επειδή μπορώ πραγματικά να συνδεθώ με αυτό το συναίσθημα τώρα. Είμαστε τυχεροί που ζούμε σε μια εποχή που κάτι τέτοιο όντως συμβαίνει - δεν νομίζω ότι το επισημαίνουμε αρκετά συχνά αυτό. Ως γυναίκες, η ανατροφή μας επέβαλλε να αγαπάμε τους άνδρες και να τους ικανοποιούμε. Όμως αυτό τώρα αλλάζει. Άρχισα να γράφω το σενάριο της ταινίας αυτής πριν από πέντε χρόνια και ήδη μοιάζει σαν να βρισκόμαστε σε άλλον αιώνα. Έχουμε μέχρι και νέες λέξεις για να μιλάμε για συναισθήματα ή σχέσεις, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που κάποτε ήταν κρυφά.
Είμαι προϊόν του ανδρικού βλέμματος - όλοι είμαστε. Έχω περάσει τη ζωή μου αγαπώντας ταινίες που ενίοτε με μισούσαν, ταυτιζόμενη με το «Superman» για παράδειγμα. Το θηλυκό βλέμμα είναι ένα υβρίδιο - στην πραγματικότητα πρόκειται για τη γνώση και των δύο αυτών κόσμων. Είμαι λεσβία, και γνωρίζω πώς να ζήσω σε ένα περιβάλλον που κυριαρχείται από άντρες. Όμως το ερώτημα είναι: αυτοί μπορούν;
C: Η υποκριτική της Αντέλ Ενέλ στην ταινία είναι εξαιρετικά ευαίσθητη. Επιδιώξατε να είναι τόσο διαφορετική σε σχέση με τις προηγούμενες συνεργασίες σας;
ΣΣ: Ναι, γιατί και οι δύο αλλάξαμε. Ήμασταν πολύ νέες όταν συναντηθήκαμε και, παρόλο που δεν ξανασυνεργαστήκαμε τα τελευταία δώδεκα χρόνια, μεγαλώσαμε μαζί - στη ζωή, αλλά και στον κινηματογράφο. Η ταινία μιλάει και για αυτό, για τη συνδημιουργία και τη συνεργασία με κάποιον που γνωρίζεις. Υπάρχει κάτι τόσο μοντέρνο στην Αντέλ· έτσι, ο κόσμος υπέθετε ότι θα έπαιζε την ζωγράφο. Αλλά θέλαμε να την παρουσιάσουμε με έναν καινούριο τρόπο - ο τόνος της φωνής της είναι υψηλότερος και κινείται με διαφορετικό τρόπο. Η ταινία αυτή δείχνει ότι στην πραγματικότητα δεν υπάρχει κάτι όπως η «μούσα» του καλλιτέχνη, αφού πρόκειται για μια ιδέα που έχει χρησιμοποιηθεί για να αποκρύψει το γεγονός ότι τα άτομα αυτά ήταν και συνδημιουργοί. Αργότερα υποβιβάστηκαν σε αυτές τις σιωπηλές, φετιχιστικές γυναικείες φιγούρες που κρυβόντουσαν στη γωνία του δωματίου.
C: Στις ιστορίες απαγορευμένου έρωτα, ο έξω κόσμος παίζει συνήθως τεράστιο ρόλο στην πλοκή, αφού απειλεί την ευτυχία των χαρακτήρων. Δεν υπάρχει αυτό το στοιχείο εδώ - για ένα διάστημα, οι δύο γυναίκες είναι εντελώς μόνες.
ΣΣ: Εάν βρίσκεσαι σε έναν κόσμο που δεν σου επιτρέπει να ζήσεις την επιθυμία σου, αυτό δεν σημαίνει ότι η επιθυμία έχει εξαφανιστεί, ούτε σημαίνει ότι δεν θέλεις, μόνο και μόνο, επειδή δεν τρέχεις προς αυτό που επιθυμείς. Ήθελα να δώσω πίσω σε αυτές τις γυναίκες τις καρδιές, τις ψυχές και τα σώματά τους. Η ταινία αυτή δεν έχει να κάνει με το αν μπορεί να υπάρξει μια τέτοια σχέση - δεν μπορεί, και αυτές το ξέρουν. Ήθελα να δείξω πόσο φωτεινή και ευχάριστη μια τέτοια σχέση θα μπορούσε να είναι. Όλοι γνωρίζουμε τι σκέφτεται η κοινωνία - δεν χρειάζεται να το επαναλάβω.
Είχα εμμονή με αυτό το ζήτημα της ισότητας στον έρωτα και τη φιλία. Μια ισότητα, που θεωρώ ότι μπορεί να υπάρξει περισσότερο στην ομοφυλοφιλία και λιγότερο στην ετεροφυλία. Δουλέψαμε αρκετά επάνω σε αυτό κατά τη διαδικασία της συγγραφής του σεναρίου και, στη συνέχεια, ξανά κατά τη διάρκεια του κάστινγκ. Η Νοεμί και η Αντέλ έχουν το ίδιο ύψος όσο και την ίδια ηλικία, αλλά είναι και οι δύο έντονες με τον δικό τους τρόπο. Η Νοεμί είναι πιστή και η Αντέλ άθεη - δεν μιλάω για τη θρησκεία εδώ, αλλά για την ερμηνευτική τους προσέγγιση.
C: Η ταινία σας μπορεί να αναφέρεται στον 18ο αιώνα, αλλά δημιουργεί την αίσθηση κάτι πολύ σύγχρονου - σαν να αποτελεί συνέχεια κάποιων δημόσιων συζητήσεων που λαμβάνουν χώρα τα τελευταία χρόνια, ακόμα και αυτής που σχετίζεται με τις γυναίκες κινηματογραφίστριες.
ΣΣ: Έχει να κάνει με το τι είναι πιο σημαντικό ή επείγον σε μια συγκεκριμένη χρονική στιγμή. Όταν έγινε το «#MeToo», αυτό που ήταν τρομερό ήταν πως τόσοι πολλοί άνθρωποι, ειδικά στη Γαλλία, άρχισαν να υποστηρίζουν ότι είναι ζωτικής σημασίας να σώσουμε τη «γαλλική γοητεία». Αυτό θεωρούν οι ίδιοι επείγον. «Πρέπει να σώσουμε αυτό το στοιχείο!» Όχι, πρέπει να το βουλώσετε. Πιστεύω ότι όλες αυτές οι διαφορετικές φωνές που ακούστηκαν, είχαν, και έχουν, το δικαίωμα να εκφραστούν. Για μένα, αυτό έχει προτεραιότητα. Εάν η μητέρα σας έχει καρκίνο, δεν θα αστειευόσασταν για αυτό στο χριστουγεννιάτικο τραπέζι. Όμως η ίδια μπορεί να το κάνει. Είμαι μία από τις δημιουργούς που συμμετείχαν στο κίνημα «50/50» και ξεκινήσαμε γιατί ήμασταν τόσο κουρασμένες από το γεγονός ότι η ερώτηση για τη «γυναίκα κινηματογραφίστρια» ακούγεται πάντα τελευταία στις συνεντεύξεις τύπου. Αποφασίσαμε να το θέσουμε ως πολιτικό ζήτημα. Και τώρα έχει γίνει. Δεν έχει να κάνει στην πραγματικότητα με συναισθήματα· ας τα βάλουμε στην άκρη για μια στιγμή. Έχει να κάνει με το πώς θα δούμε ορισμένα πράγματα από τη σωστή οπτική γωνία.