Του Τάσου Στεργίου
1.
Τίποτα δεν κινείται, όλα είναι σε παύση και το μόνο που δείχνει τη ζωή είναι αυτός ο μόνιμος πόνος στο σώμα του. Το σώμα ενός φαντάσματος, ενός διάφανου Πέδρο Αλμοδοβάρ, ενός φαντάσματος με το πρόσωπο του Αντόνιο Μπαντέρας. Προς τον πόνο ή τη δόξα ή, αλλιώς, ο αφοπλισμός της ύπαρξης όταν μένει χωρίς αγάπη. Χωρίς την αγάπη του εραστή, της μάνας, του φίλου, χωρίς την αγάπη της δουλειάς και του έργου - σε αφωνία ψυχική. Χωρίς αγάπη και το παιδί στο έργο του Ζβιαγκίντσεφ. Χωρίς αγάπη και το τέλος μιας σχέσης στην «Ιστορία Γάμου» του Μπάουμπαχ. Η αγάπη που γίνεται αδύνατη στο «Δυστυχώς, Απουσιάζατε», του Κεν Λόουτς και το «Gloria Mundi» του Γκεντιγκιάν. Διαφορετικές οι ιστορίες, διαφορετικές οι στοχεύσεις του κάθε σκηνοθέτη, όμως κοινό το συναίσθημα που τις διαπερνά, η αόρατη απειλή, το συναίσθημα, που πάντα προηγείται στο σινεμά: χωρίς αγάπη, σαν zeitgeist, σαν πνεύμα της εποχής.
2.
Το φυσικό τέλος που κοντεύει για τον ήρωα Αλμοδοβάρ, η υπαρξιακή αγωνία που κορυφώνει, τον κάνει με αύρα τελευταίας εξομολόγησης να ανοίξει και να συμφιλιωθεί με το παρελθόν που τον στοιχειώνει. Όχι, όμως, σαν ένα νεύμα μπρος στο θάνατο, αλλά σαν τη μόνη κίνηση που θα τον γεμίσει ξανά ζωή: επαναφέρει την αγάπη που κινεί τη ζωή, για να κινήσει τη δική του ζωή. Αξίζει να ζεις όταν αγαπάς, αξίζει να ζεις για να αγαπάς. Και αν ο Αλμοδοβάρ μας συγκινεί με την υπαρξιακή εκδοχή της ζωής που δεν μπορεί να συνεχίσει χωρίς αγάπη, υπάρχει και το κοινωνικό σινεμά.
3.
Ο υπαρκτός μας κόσμος όλο και περισσότερο δυσκολεύει σχέσεις άλλες από τις δημόσιες σχέσεις, που αναπτύσσονται σαν καρκίνωμα ανάμεσα μας. Φέρουμε καθημερινά σχέσεις μαζί μας που δεν τις παίρνουμε προσωπικά, μόνο τις επιτελούμε σωστά ή λάθος, 0 ή 1, σαν αυτόματα υπολογισμών. Με τη συνήθεια μιας περίκλειστης μοναξιάς, κάθε σχέση είναι ικανή να προκαλέσει φρίκες, μιας και όλα τελούν υπό εκμετάλλευση, σε έναν κόσμο οριοθετημένο όλο και πιο αυστηρά ανάμεσα σε ισχυρούς και αδύναμους: η καχυποψία έχει διεισδύσει τόσο, ώστε να γίνει συνθήκη. Υπό αυτή την έννοια, ο Γκεντιγκιάν έγραφε πρόσφατα πως ο καπιταλισμός συντρίβει πλέον κάθε ανθρώπινη σχέση και δεν επιτρέπει καμία αυθεντική σύνδεση μεταξύ των ανθρώπων. Στον Λόουτς, άνθρωποι που επιμένουν να αγαπιούνται και να αγαπούν συντρίβονται μπροστά στα μάτια μας, αδύναμοι και εξουθενωμένοι.
4.
Πρέπει να αναρωτηθούμε αν στο μέλλον θα υπάρχουν άνθρωποι ή θα έχουν καταργηθεί στο όνομα μιας φαινομενικότητας που επιβάλλεται καθημερινά. Στην παρούσα φαινομενικότητα, το δίπολο δύναμης - αδυναμίας χωνεύει και υπαγορεύει κάθε είδους σχέση. Τα βραχυκυκλώματα είναι απαράδεκτα, αφού δεν επιτρέπονται κενά εξουσίας. Η αγάπη είναι αδυναμία. Χωρίς αγάπη είναι κανείς ισχυρός. Χωρίς ιστορία, χωρίς ψυχολογία, χωρίς βιογραφία, χωρίς δεσμούς, ο νέος άνθρωπος υπερβαίνει την ανθρωπινότητά του, σε μια καθημερινότητα ανελέητης σύγκρουσης.
5.
Χωρίς σχέση με το κέντρο του ανθρώπου, τη βαθιά του δύναμη, χωρίς αγάπη για ζωή. Πρέζα παίρνει ο ήρωας του Πέδρο Αλμοδοβάρ στο «Πόνος και Δόξα» για να συντηρηθεί αιωρούμενος στην άβυσσο, σε αναμονή της λύτρωσης του και του way out από εδώ, μέχρι, σαν σε κλασικό παραμύθι, να ξυπνήσει με το φιλί της αγάπης. Ο υπαρκτός μας κόσμος αργοπεθαίνει σκοτώνοντας κάθε κινητήρια δύναμη, τη μόνη δύναμη, αφαιμάσσοντας κάθε γνήσια επιθυμία. Προκαλεί το τέλος του σε ένα επίπεδο ανυπολόγιστο, αφού δεν μετριέται στα απεικονιστικά γραφήματά του. Χωρίς αγάπη - και αυτό δεν είναι ηθικολογία, αλλά μια εμπέδωση της κυριαρχίας.