Του Τάσου Στεργίου
1. Αυτό δεν είναι μια πίπα
Ο επενδυτής της Disney, Dan Loeb, έκανε πρόσφατα δημόσια έκκληση στην εταιρεία, από τη μία, να ανακατευθύνει 3 δις δολ. από την κινηματογραφική παραγωγή στην τηλεοπτική παραγωγή της online πλατφόρμας Disney+ και, από την άλλη, να κυκλοφορήσει στην πλατφόρμα τις ταινίες που προορίζονται για τις αίθουσες. Παρά το μόλις 1% που κατέχει, ο Dan Loeb βάζει δημόσια το θέμα που κινείται παρασκηνιακά τους τελευταίους μήνες και καλεί την Disney να αρπάξει αυτήν την «ευκαιρία μεταμόρφωσης», όπως αποκαλεί τη βίαιη αναστολή λειτουργίας των αιθουσών:
«Παρά τη στεναχώρια και τη νοσταλγία αυτής της συγκυρίας, είμαι σίγουρος
ότι οι άνθρωποι ένιωθαν παρόμοια συναισθήματα για τα άλογα με τα κάρα τους όταν πρωτοεμφανίστηκαν το αυτοκίνητα. Όλα τα στελέχη του Χόλιγουντ έχουν απολαύσει την Α' Προβολή μιας ταινίας στην άνεση του σπιτιού τους, και αυτό εδώ και χρόνια. Σας καλούμε να εκδημοκρατίσετε (to democratize) αυτήν την εμπειρία και να συνεχίσετε να στηρίζετε το μέλλον της οικιακής ψυχαγωγίας σαν επείγουσα προτεραιότητα εμπρός στην ψηφιακή μεταμόρφωση της εταιρείας», καταλήγει.
2. Η μπαναλιτέ της προπαγάνδας
Η ένταση της προπαγάνδας υπέρ των ψηφιακών πλατφορμών εντείνεται και επαναλαμβάνει την άποψη του επενδυτή. Αυτό που διεκδικεί είναι η Α' Προβολή των ταινιών και η μετάθεση κινηματογραφικών κεφαλαίων στην τηλεοπτική παραγωγή. Για τον σκοπό αυτό, η τακτική της προπαγάνδας είναι διπλή:
Η υπονόμευση του προϊόντος -δηλαδή της αίθουσας- ταυτίζοντάς την με ένα βαθύ παρελθόν και, ταυτόχρονα, η ταύτιση του μέλλοντος με τον ψηφιακό κόσμο, και στην περίπτωση μας την πλατφόρμα.
Ισχυρίζεται η προπαγάνδα ότι το σινεμά είναι απλώς μια ταινία. Και μια ταινία μπορείς να τη δεις οπουδήποτε. Έτσι, δεν χρειάζονται πια οι αίθουσες, αφού μπορούμε να δούμε μια ταινία από το σπίτι μας. Και αυτό, καταλήγει, είναι το μέλλον.
Ο ισχυρισμός όμως σημαίνει τελικά ότι στο μέλλον που-είναι-ήδη-εδώ, θα βλέπουμε ταινίες στην τηλεόραση μας. Κάτι που έχει συμβεί ήδη από την εποχή του VHS και μετά, όταν και ολοκληρώθηκε το home entertainment σαν έννοια και σαν αγορά. Οπότε το μόνο που μένει από αυτόν τον ισχυρισμό είναι ένα μέτριο σπινάρισμα, ένα μέτριο repackaging και η πολύ μεγάλη ένταση του μηνύματος, «είμαστε το μέλλον», να επαναλαμβάνεται επιληπτικά. Η ταινία όμως στην τηλεόραση παραμένει πεισματικά, απλώς και μόνο, μια ταινία στην τηλεόραση. How exciting.
Ας αφήσουμε λοιπόν τις πλατφόρμες να διεκδικούν τη θετική χρονικότητα για τον εαυτό τους, την ώρα που το σινεμά είναι πέρα από το παρελθόν και το μέλλον, είναι το τέλος και η αρχή, είναι η τρίτη διάσταση του χρόνου: ήταν, είναι και θα είναι, για πάντα. Αμήν.
Το πιο ενδιαφέρον στην περίπτωση του κινηματογράφου είναι ότι η ταινία που παίζεται μέσα στην αίθουσα έχει το ίδιο όνομα με την αίθουσα: σινεμά. Ο χώρος και η ταινία ενώνονται, είναι ένα και το αυτό. Η 7η τέχνη κατοικεί στην αίθουσα· είναι ένα με τους τοίχους της.
Αν επικρατήσει η ένταση του μηνύματος της προπαγάνδας, αν τα καλύψει όλα ο θόρυβος των επενδυτών, το σινεμά κινδυνεύει να χαθεί. Και αν χαθεί το σινεμά, θα χαθεί η 7η Τέχνη.
3. Η μπαναλιτέ του κακού
Ίσως το πιο διαβολικό σε αυτήν τη στάση που υπονομεύει -και βρίζει («το σινεμά είναι κάρο, τσάπα, κάρβουνο, κλπ.»), και σπινάρει το σινεμά-, είναι η εύπεπτη αναγωγή που θεωρεί την ταινία ως περιεχόμενο, και τις αίθουσες ως δίκτυο διανομής.
Αφού οι ταινίες είναι απλώς ταινίες, λέει η διαβολική σκέψη, και το σινεμά είναι ένα πρατήριο άρτου ή βενζίνης, και έχουμε ένα νέο δίκτυο διανομής, δεν χρειάζεται πια το παλιό. Και μάλιστα, μισούμε το παλιό ας τα κάψουμε όλα ας κάψουμε όλες τις υποδομές! Ο επενδυτής χτυπάει το χέρι στο τραπέζι. Ό,τι εμποδίζει την κερδοφορία του πρέπει να καταστραφεί! (είναι θεότρελος!).
Μια ακόμα μπαναλιτέ του κακού. Ο επενδυτής κάνει απλώς τη δουλειά του, που είναι να καταστρέφει τον ανταγωνισμό την ώρα που διαβεβαιώνει ότι κάνει πόλεμο για να εκδημοκρατίσει τους αρνητές της φάσης του.
Η επίκληση του εκδημοκρατισμού σε αυτήν την οργουελική φάρσα δεν σημαίνει απλώς την επιθυμία για συγκέντρωση πλούτου, εμφανίζοντας την ως δημοκρατική αξίωση,
αλλά υποδεικνύει με τον καλύτερο τρόπο το πραγματικό πρόβλημα των καιρών μας: Η δράση αυτών των τύπων που κάνουν μπίζνες και δεν διστάζουν να διαλύσουν κοινωνικές σχέσεις, ή μορφές πολιτισμού, ή ακόμα και μια βουνοκορφή, είναι προσβλητική και ανοιχτά αντιδημοκρατική. Το σινεμά ανήκει στον κόσμο του: στους δημιουργούς, τους αιθουσάρχες και όλους τους cinema-goers. Αυτή τη φορά θα χρειαστεί να αποδείξει το αυταπόδεικτο. Ακόμα κι αν πρέπει να αγωνιστεί για αυτό, με το ένα χέρι δεμένο.
(5. Disney+ or Die
Στην περίπτωση της Disney βέβαια είναι αμφίβολο κατά πόσο οι ταινίες της είναι σινεμά – οπότε ίσως και να έχει δίκιο ο επενδυτής, και η Disney να βρει την πραγματική της θέση, που είναι αυτή μιας οθόνης τηλεόρασης :) )
⊡